Основи на НЗЕБ – згради со приближно нулта потрошувачка на енергија
Автор: проф.д-р. Илија Насов
Целиот текст можете да го прочитате во прикачениот документ.
Резиме
Глобалната емисија на стакленички гасови (GHG) и климатските промени се зголемуваат од година во година; затоа, постои сè поголема итност да се ограничат и да се намали јаглеродот. Има многу иницијативи, договори и акции од оваа област низ целиот свет. Меѓу многуте од тие договори е и Парискиот договор (2015) кога земјите-членки се согласија да го ограничат глобалното затоплување на 2°C наспроти пред индустриските нивоа. Ова би значело намалување на емисиите на стакленички гасови на нула до 2050 година, или е предложено да се намалат нето емисиите на стакленички гасови во ЕУ за најмалку 55% до 2030 година во споредба со 1990 година (Климатски целен план 2030 година). Понатаму, како дел од плановите за ограничување на емисиите на стакленички гасови, 184 земји придонесоа со нивните национални определени придонеси (NDCs) според Рамковната конвенција на ОН за климатски промени (UNFCCC). Иако повеќето земји ги споменуваат зградите во нивните НДЦ (градежниот сектор е еден од главните придонесувачи во емисиите на стакленички гасови), нема опсежни активности кои се однесуваат на емисиите во градежниот сектор. Затоа, потребен е дополнителен фокус на активности за ублажување на овие емисии преку префрлување на ниско-јаглеродни и обновливи извори на енергија (ОИЕ) кои се користат во градежниот сектор, градежни материјали со низок јаглерод, подобрувања на изолацијата на зградите, решенија базирани на природата, како и опрема и систем на ефикасност.
Концептот на згради со “речиси нула емисија” е наведен како еден од врвните приоритети на Европската Унија. Кај нас сеуште нема згради изградени како “згради со речиси нула емисија”, додека постоечките не работат со потребната енергетска ефикасност.
Во Европската Унија, најмалку 75% од зградите што постојат денес сè уште ќе постојат во 2050 година, а останатите ~ 25% ќе бидат изградени како нови во наредниот период. Тоа е нагласено во многу извештаи како потреба од итна акција од страна на креаторите на политиките и инвеститорите. За да се постигне целта за нулта емисија до 2050 година, треба да се фокусираме на декарбонизација и подобрување на енергетската ефикасност во зградите со стапка од 3% годишно и да ги намалиме емисиите за ~ 8% годишно почнувајќи од 2020 година. Декарбонизација на зградите и градежниот сектор е исто така многу критичен за да се постигне определбата на Парискиот договор и да се постигнат целите на Обединетите нации за одржлив развој. Зградите се одговорни за околу 40% од потрошувачката на вкупната искористена енергија и ~ 36% од вкупната емисија на CO2 и стакленички гасови; па затоа ЕУ одлучи да преземе драстични мерки особено во градежниот сектор бидејќи тие се централни за политиката на ЕУ за енергетска ефикасност. Од друга страна, зградите се одговорни за половина од емисиите на примарните фини честички (PM2.5) во ЕУ кои предизвикуваат прерана смрт и болест; затоа, подобрувањето на енергетските карактеристики на зградите може и треба да ги намали емисиите на загадувачи во исто време, во согласност со Директивата (ЕУ) 2016/2284 на Европскиот парламент и Советот. Членот 9 од ЕУ Директивата поставува конкретна цел дека после 2020 година сите нови згради мора да имаат речиси нула или многу ниски потреби за енергија кои треба да бидат покриени во многу значителна мера со енергија од ОИЕ.
Општо земено, градежниот фонд од 2050 година, кој веќе постои денес, во голема мера со тековната урбанизација, како и новите згради, треба да се проектираат и изградат за да се исполнат барањата за перформанси со низок јаглерод. Целта за ниски емисии е насекаде иста, но појдовните точки, граничните услови и шемите за финансирање во различни земји се различни. На пример, во земјите во развој, најголемиот дел од градежните активности се одвиваат денес, но не и оние за изградба на згради со ниска потрошувачка на јаглерод бидејќи другите приоритети се поважни, капацитетите на локалниот пазар не се толку напредни за да се градат згради со нула јаглерод. Сегашната фаза, имплементацијата на згради со нула јаглерод е ограничена поради финансиски прашања, или сè уште не се развиени рамките за управување и градежната уредба, покрај фактот што луѓето се свесни за фактот дека цените на енергијата ќе растат во иднина. Исто така, повеќето од нас не ја разбираат врската помеѓу потрошувачката на фосилни горива за потребите на енергија во зградите и климатските промени. Тоа е случај и во Р. Северна Македонија каде активностите треба да се подготват, дизајнираат и преземаат денес за да се постигнат целите за згради со намалена или нето-нулта енергија до 2030/2050 година, соодветно.
Најголема причина за поголема побарувачка на енергија се површината на подот на зградите , растот на населението која е директно поврзана со зголемено користење на згради, додека подобрувањата во енергетската ефикасност на зградите а посебно нивните фасади , ги подобрија перформансите на зградите а компонентите на зградите помогнаа да се неутрализира растот на побарувачката за енергија.
Во согласност со Директивата (ЕУ) 2016/2284 на Европскиот парламент и Советот, Членот 9 од Директивата постави конкретна цел дека после 2020 година сите нови згради мора да имаат речиси нула или многу ниски потреби за енергија кои треба да бидат покриени во многу значителна мера со енергија од ОИЕ.
Со цел да се исполнат очекувањата во 2050 година во градежниот сектор, владите, компаниите и граѓаните мора да ја подигнат свеста за енергетска ефикасност и искористување на обновливите извори на енергија, како и да направат соодветна инвестиција во ефикасноста адекватно за да се компензира растот. Иако е потребна поголема амбиција, на глобално ниво се преземаат одредени активности за декарбонизација на глобалниот градежен и градежен сектор, но тие не се доволни за да се постигнат целите до 2030/2050 година доколку се продолжи со сегашниот тренд на искористување на изворите на енергија. Со прифаќање на концептот на градење со нулта енергија, постојат многу предности како што се главните долгорочни предности: пониски влијанија врз животната средина, пониски трошоци за работа/одржување, подобра отпорност на прекини на електрична енергија и природни катастрофи, подобрена енергетска безбедност. Во исто време овие згради се дизајнирани да бидат одржливи и имаат потенцијал да го намалат човековото влијание врз животната средина и да ги подобрат социо-економските аспекти.
Целиот текст можете да го прочитате во прикачениот документ.
Автор: проф.д-р. Илија Насов
